Publiek Geld

De Nederlandse Rekenkamer gaat de Grieken helpen een eigen controle-instituut op te zetten. De werkwijze van Griekenland (en ook andere landen onder de olijfoliegrens) verschilt nogal met die van Nederland. In Nederland vindt controle op de uitgaven achteraf plaats; in een aantal Zuid-Europese landen vooraf.

Ik begrijp niet dat je van te voren iets kunt controleren. Dat kun je toch alleen achteraf of tijdens het proces?

Een van de zaken die mij opviel toen ik nog gemeenteraadslid was, was dat begrotingen lopende het jaar werden aangepast. In de daaropvolgende jaarrekening werden de cijfers niet tegen het licht van de originele begroting gehouden, maar vergeleken met de (steeds weer) aangepaste begroting. Dat is een mooie manier om niet al te grote verschillen te hebben, maar ook om je oorspronkelijke doel voorbij te schieten.

Ik was gewend in onze bedrijven om met begrotingen te werken, en dan was dat je leidraad voor het hele jaar; wat soms leidde tot frustratie, maar soms ook tot blijdschap en dankbaarheid.

Nu is een overheid anders dan een bedrijf. Als je veel belasting binnen haalt, is dat dan goed of niet goed? Komt het de burgers ten goede of niet? Vanuit welk gezichtspunt vertrek je?

Iets anders wat me opviel in onze kleine gemeente waren de uitgaven voor sociale zekerheid. Die beliepen ca. 1,5 miljoen Euro. Daarvan was 1 miljoen bestemd voor uitkeringen en 0,5 miljoen ‘apparaatskosten’. Het kost dus 0,5 miljoen om 1 miljoen uit te keren. Voor mijn gevoel lopen die bedragen enorm uit de pas. Ik was overigens niet de eerste die dat opmerkte; er was al eerder kritisch naar gekeken. Naast de uitkeringen werd er ook anderszins hulp geboden, maar wat vooral belangrijk was: de controle op de rechtmatigheid van uitkeringen. Om onze sociale voorzieningen op peil te houden, moet je dus niet meer uitkeren dan nodig is, of toegestaan is.

Duidelijk is wel met dit voorbeeld, dat onze welvaartstaat een enorme bureaucratie nodig heeft om in stand te blijven.

Dat geldt ook voor andere soorten subsidies. Ik weet nog dat mensen in de jaren ’80 van hun riante premie-A woning een caravan konden kopen, of recent van het befaamde ‘rugzakje’ dat mensen financieel in staat stelde een auto aan te schaffen. Het geldt ook voor bedrijven, zoals bij de subsidies voor windmolens.

Onlangs verklaarde de rekenkamer van de Randstedelijke provincies dat er voor 0,6 miljard Euro, dat is 600 miljoen, niet aangetoond kon worden of de gelden effectief besteed waren.

Met dit in ogenschouw denk ik, dat er nog een enorme brug te slaan is naar een duurzaam financiële overheidshuishouding.

Mark Faasse