Kerst 2012

Ondanks alle financiële pijn halen goede doelen acties als Serious Request op dit moment recordbedragen op. Dat is toch een lichtpunt in deze dagen waarin veel mensen grote zorgen hebben over hun inkomen en de hoge woonlasten die ze moeten betalen. Volgens de banken gaan we minimaal nog een jaar tegemoet met prijsdalingen op de woningmarkt en van het bericht vorige week in NRC, waar de temperatuur van de makelaardij genomen werd, wordt je somber.

Deze zaken hoeven we niet te vergeten met Kerst, maar het is goed dat de nadruk wordt gelegd op immateriële zaken, Gods liefde voor de mensen, vrede op aarde en warmte onder elkaar.

Ik herinner me nog goed, dat ik een penthouse verkocht aan een rijke vrouw, belezen en bereisd, weliswaar op leeftijd, maar prettig om mee om te gaan. Ik ging aan het eind van de middag (toen dronk ik nog port) naar haar grote boerderij met uitzicht over het land om de akte te tekenen. Dat is ook vaak een mijlpaal, waar je terug kijkt en natuurlijk ook vooruit. Bij het 2^e glas begon ze te vertellen over vroeger en ze vroeg aan mij, wat ik dacht dat de mooiste tijd van haar leven was geweest. Ik dacht aan de verre reizen die ze gemaakt heeft, of misschien wel aan wat ondeugende dingen.

Ik had het volledig mis: het was de Hongerwinter op het eind van de oorlog in Amsterdam, waar ze als verpleegster had gewerkt. Ze zei: we hadden niets, totaal niets, en wat we nog wel hadden deelden we met elkaar. Toen hadden mensen nog iets voor elkaar over.

Ik heb de vorige crisis op de woningmarkt meegemaakt. Een variabele rente die in 1 maand tijd van 10% naar 12% steeg en een flinke waardedaling. Ik ging toen maar 1 keer per jaar goedkoop op vakantie.

Gelukkig is de rente nu laag en als de banken inderdaad maatwerk gaan leveren met het uitsmeren van de restschuld over een langere periode, dan kunnen we daar wel uit komen. De lasten hoeven dan niet al te veel te stijgen. Met dit soort lage prijzen zouden de transacties toe moeten nemen en daar worden we allemaal beter van.

Vanmiddag zag ik bij ons op het dorp de huisarts met een leeg bakblik voor een woning staan. Blijkbaar had hij van een van zijn patiënten taart gekregen om met zijn medewerkers op te eten en hij bracht het blik nu terug. Dat zijn van die kleine dingen, die niet veel hoeven te kosten en waar je toch blij van wordt. Gemeenschapszin brengt geluk.

Mark Faasse

Ford Mondeo

Inmiddels rijd ik al bijna 3 jaar in deze trouwe vierwieler en tot mijn genoegen. Ik dacht dat deze gemaakt werd aan de oostelijke oever van de Rijn in Keulen, waar tegenover ik nog wel eens heerlijk op een terras gezeten heb. Dat bleek niet zo te zijn, het was in Genk, Belgie en die fabriek gaat sluiten. De Vlamingen staan bekend als nijvere en goede producenten, maar vermoedelijk verplaatst Ford de productie naar Spanje omdat ze het niet eens zijn met de Belgische loonpolitiek. België is het enige land ter wereld, waar de wet voorschrijft dat de lonen stijgen met de inflatie. Heel sneu voor de meer dan 4000 werknemers van Ford en allerlei toeleveranciers. Dat kan toch niet het doel zijn van de vakbonden en de ‘Partie Socialiste’?

In Zeeland hebben we dit jaar meegemaakt dat Zalco sluit, veel kans dat Thermphos niet doorstart en ook bij de provincie mogen een heleboel ambtenaren voorgoed naar huis. De laatsten met een zeer goede regeling overigens. In mijn tijd als Statenlid heb ik wel eens gevraagd naar benchmarking van het personeelsbestand. Iedereen, ja, iedereen viel over me heen, want dat kon ik niet vragen omdat elke provincie anders was. Er was een voorlichtingsafdeling waar 25 mensen werkten. Het beleid van een provincie raakt de burgers zelden rechtstreeks, anders dan bij een gemeente of het rijk. Wat moet je dan met zo veel voorlichters? Als ik iemand wilde spreken waren ze altijd in vergadering, elkaar lekker bezig houden. De kwaliteit van de campagnes was ronduit bedroevend, dus wat ze tijdens die vergaderingen deden ….

Het is de helaas kort geleden overleden Sjoerd Heijning geweest die de kat de bel aan bond en daarmee een van zijn verkiezingsbeloften waar maakte. Er zijn mensen die denken dat met zo veel minder ambtenaren het beleid en ook de slagkracht van de provincie aan kwaliteit zal in boeten. Ik verwacht eerlijk gezegd het tegendeel.

De crisis wordt nu toch heel erg voelbaar, ook in ons kleine dorpje aan de Noordzee. Ik zie een aantal ‘bouwboys’ die nu ook thuis zitten.  Een groepje mannen van Kamperland werkt aan de renovatie van hotelkamers in Parijs, in La Défense; blij dat ze aan de slag kunnen.  

De regering verzuimt om goede maatregelen te nemen. Waarom worden de hypotheeknormen opgeschroefd voor starters? Die hebben de laatste jaren nog nooit zo goedkoop gekocht en geleend. Dat zijn degenen die zorgen voor de broodnodige ‘bloedtoevoer’ van onderaf op de huizenmarkt. Versoepeling van de normen hoeft de regering geen geld te kosten, maar levert wel werk en belastingopbrengsten op. Op de nieuwjaarsreceptie van de NVM komt de nieuwe minister Stef Blok praten. Hopelijk brengen we hem op betere gedachten.

Mark Faasse

All You Can Eat 3.98

Anderhalve week geleden was Louise O. Fresco in Goes voor de promotie van haar boek ‘Hamburgers in het paradijs, voedsel in tijden van schaarste en overvloed’

Dit is een veel omvattend werk over voedsel, bekeken vanuit de meest uiteenlopende invalshoeken.

Mevrouw Fresco is een autoriteit van een kaliber zoals je die graag in de ministerraad zou hebben. Rutte heeft deze kans laten lopen, maar wellicht komt ze binnenkort toch aan de beurt. (Grapje, ik denk niet dat zij zich zou willen mengen in het politieke spel). Ze is professor o.a. in Amsterdam, Wageningen en het prestigieuze Stanford.

Ik kende haar van haar literaire kritieken in de NRC. Op een gegeven moment hoorde ik haar op de radio, waar ze geïnterviewd werd door een VARA-snibbetje, dat voor journalist door moest gaan. Ze liet dit wijsneusje op een nette manier alle hoeken van de kamer zien en maakte zich daardoor bij mij onvergetelijk populair.

Bij het promotionele verhaaltje was een doorsnede van de bevolking aanwezig, van idealistische geitenwollensokken dragers tot gestaalde lieden uit de agricultuur, die jou precies kunnen vertellen hoe de wereld in elkaar steekt. Prachtige discussie natuurlijk, waarin Fresco heel duidelijk een aantal zaken uiteenzette. Enkele daarvan wil ik hier noemen:

Biologisch voedsel is prachtig, maar het kost uiteindelijk 6 keer meer grond om de huidige wereldwijde productie van landbouwgewassen te evenaren. Als we steeds meer biologisch (‘organic’ in het Engels) voedsel gaan eten, leidt dat op wereldwijde schaal tot voedseltekorten. Daarmee is dit geen duurzame oplossing voor ons voedsel. Ik was hier dus een voorstander van.

Een ander punt, waar we in Europa vies van zijn, is genetisch gemodificeerd voedsel. Ik heb hier wel eens met een Nederlandse onderzoeker over gesproken, die zich bezig hield met plantveredeling in de U.S.. Hij zag dat toch eigenlijk niet zo zitten. Fresco stelde echter, wetenschapper die ze is, dat meer dan 200 miljoen mensen in de U.S. al meer dan 15 jaar genetisch gemodificeerd voedsel tot zich nemen en dat zich nog geen gezondheidsrisico had geopenbaard. Overigens was ze geen rabiate voorstander van wat sommigen Frankensteinvoedsel noemen, maar ze vond dat je er verstandig mee om moet gaan.

Zo had Louise Fresco nog een heleboel verstandige dingen te zeggen en het komt er op neer dat je nooit ergens binnen moet gaan waar je je buik strak kunt eten voor $ of € 3.98 of voor wat voor laag bedrag dan ook. Het enige wat dik mag zijn, is haar boek en die is goed dik, 483 pagina’s + een bibliografie van 50 pagina’s. Een super Big Mac.

Mark Faasse  

Publiek Geld

De Nederlandse Rekenkamer gaat de Grieken helpen een eigen controle-instituut op te zetten. De werkwijze van Griekenland (en ook andere landen onder de olijfoliegrens) verschilt nogal met die van Nederland. In Nederland vindt controle op de uitgaven achteraf plaats; in een aantal Zuid-Europese landen vooraf.

Ik begrijp niet dat je van te voren iets kunt controleren. Dat kun je toch alleen achteraf of tijdens het proces?

Een van de zaken die mij opviel toen ik nog gemeenteraadslid was, was dat begrotingen lopende het jaar werden aangepast. In de daaropvolgende jaarrekening werden de cijfers niet tegen het licht van de originele begroting gehouden, maar vergeleken met de (steeds weer) aangepaste begroting. Dat is een mooie manier om niet al te grote verschillen te hebben, maar ook om je oorspronkelijke doel voorbij te schieten.

Ik was gewend in onze bedrijven om met begrotingen te werken, en dan was dat je leidraad voor het hele jaar; wat soms leidde tot frustratie, maar soms ook tot blijdschap en dankbaarheid.

Nu is een overheid anders dan een bedrijf. Als je veel belasting binnen haalt, is dat dan goed of niet goed? Komt het de burgers ten goede of niet? Vanuit welk gezichtspunt vertrek je?

Iets anders wat me opviel in onze kleine gemeente waren de uitgaven voor sociale zekerheid. Die beliepen ca. 1,5 miljoen Euro. Daarvan was 1 miljoen bestemd voor uitkeringen en 0,5 miljoen ‘apparaatskosten’. Het kost dus 0,5 miljoen om 1 miljoen uit te keren. Voor mijn gevoel lopen die bedragen enorm uit de pas. Ik was overigens niet de eerste die dat opmerkte; er was al eerder kritisch naar gekeken. Naast de uitkeringen werd er ook anderszins hulp geboden, maar wat vooral belangrijk was: de controle op de rechtmatigheid van uitkeringen. Om onze sociale voorzieningen op peil te houden, moet je dus niet meer uitkeren dan nodig is, of toegestaan is.

Duidelijk is wel met dit voorbeeld, dat onze welvaartstaat een enorme bureaucratie nodig heeft om in stand te blijven.

Dat geldt ook voor andere soorten subsidies. Ik weet nog dat mensen in de jaren ’80 van hun riante premie-A woning een caravan konden kopen, of recent van het befaamde ‘rugzakje’ dat mensen financieel in staat stelde een auto aan te schaffen. Het geldt ook voor bedrijven, zoals bij de subsidies voor windmolens.

Onlangs verklaarde de rekenkamer van de Randstedelijke provincies dat er voor 0,6 miljard Euro, dat is 600 miljoen, niet aangetoond kon worden of de gelden effectief besteed waren.

Met dit in ogenschouw denk ik, dat er nog een enorme brug te slaan is naar een duurzaam financiële overheidshuishouding.

Mark Faasse

Bodem aantal transacties bereikt

Prijsdaling zet door in Midden- en Noord-Zeeland

In Midden-Zeeland heeft het aantal transacties in het eerste kwartaal van dit jaar de bodem bereikt, en is sindsdien enigszins in een stijgende lijn. Dat geldt niet voor de prijzen, want als we een jaar terug kijken, dan zien we dat de prijzen met ca. 10% gedaald zijn. Een dergelijke daling heeft zich sinds het begin van de crisis niet voorgedaan. Gemiddeld kost een woning boven de Westerschelde nu € 183.000.

In Zeeuws-Vlaanderen is het aantal transacties teruggelopen in vergelijking met het 2^e kwartaal, maar het is wel op het niveau van het eerste kwartaal. De prijzen zijn er wel stabiel, zij het op een laag niveau, maar dat trekt juist veel Belgen aan, die nu de stap over de grens wagen. Bij sommige makelaars wordt 40% van de omzet veroorzaakt door onze zuiderburen. De gemiddelde prijs onder de Westerschelde is nu € 164.000 en daarmee komen deze 2 woningmarkten dichter bij elkaar.

Het is nu precies 4 jaar geleden dat de crisis is begonnen. Die werd ingezet door de val van Lehman in september 2008. Ook landelijk lijkt het er op dat de bodem bereikt is van het aantal transacties.

Makelaars hebben een hoge verwachting van het aantal transacties voor het komende kwartaal, omdat met ingang van 2013 de leningvoorwaarden aangescherpt worden. Daardoor zullen kopers nog dit jaar willen kopen. Doordat er een koppeling is tussen leencapaciteit en prijzen, zullen de prijzen dus verder onder druk komen te staan. Banken moeten aan steeds meer regels voldoen, waardoor de mogelijkheden om geld uit te lenen wordt beperkt.

De conclusie voor dit moment is, dat kopers lef moeten tonen en tot actie overgaan. Het advies is om daarbij een aankoopmakelaar in te schakelen. Kopers profiteren van de lage overdrachtsbelasting van 2% en ook een relatief lage rente.

Verkopers zullen af en toe door de pijngrens heen moeten gaan, omdat naar het zich laat aanzien uitstel geen oplossing is. 

Mark Faasse

Go Home!

Vandaag heb ik mijn ontslag aangeboden als gemeenteraadslid van Noord-Beveland.

Al 38  jaar ben ik politiek geëngageerd. Hoewel dat voor iemand van mijn kerkelijke gezindte niet voor de hand lag, werd ik lid van de ARP; bevlogen mensen die er voor gingen. Enigszins onbuigzaam ook. Naderhand ging deze partij op in het CDA, waar ik ook het oprichtingscongres van meegemaakt heb. Dit abrupte afscheid van de politiek valt mij dan ook zwaar.

De reden was (vermeende) betrokkenheid bij enkele zaken, waardoor collega’s en mensen om mij heen zich niet meer vrij voelden in hun besluitvorming. In de politiek heerst de doctrine van de schijn van belangenverstrengeling. Het hoeft niet eens zo te zijn, maar als de schijn gewekt is, is het eigenlijk gedaan met je als politicus. Die norm is hard, maar de realiteit.

Als gemeenteraadslid breng je ook weer niet zo veel voor elkaar, maar ik kan terugkijken op de krimpdiscussie, die ik op de agenda heb gezet. Verder heb ik in 2 grote belangrijke dossiers een afwijkend standpunt ingenomen. Ik stond de ene keer alleen en de tweede keer helemaal alleen, maar ik vond dat ik gelijk had en heb de strijd aangebonden. Ondanks goede argumenten toch verloren, althans geen meerderheid gekregen. Daar moet je tegen kunnen als politicus.

Deze beslissing geeft ook weer ruimte voor nieuwe dingen. Ik zie dan ook niet om in wrok. Ik ben bezig een onroerend goed bedrijf in Italië op te zetten met een Duitser en een Italiaanse. Ik heb nu meer tijd voor www.alpimarine.eu en dan wordt het Go 2nd home!

Mark Faasse

(Door)Starterslening

was een onderwerp tijdens een symposium van het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederland. We zijn allemaal bekend met de starterslening, die nieuwkomers op de woningmarkt een extra lening verstrekt met weinig of geen rente en uitgestelde aflossing. Ik ben altijd bang geweest voor 2 negatieve effecten: het kan er toe leiden dat er te veel betaald wordt voor een woning en ook bestaat het gevaar van overcreditering. Dat probleem kan optreden bij verlies van inkomen of scheiding van kopende partners. Deze problemen schijnen zich toch opvallend weinig voor te doen. Het kredietverloop lijkt boven verwachting goed te zijn, waardoor de kosten voor de leningverstrekkende gemeente mee vallen. 

De (Door)Starterslening is uitgevonden door ambtenaren van de gemeente Arnhem (Marion Schoeman). De bedoeling is om doorstroming op de woningmarkt te krijgen. Een doorstarter is daar iemand die een woning achterlaat van maximaal € 172.000 die door een starter gekocht wordt en die zelf een woning koopt van maximaal € 250.000. De lening bedraagt maximaal € 25.000. Dit kan net het bedrag zijn dat iemand te kort komt, als de hypotheek van de te verkopen woning hoger is dan de waarde. Een sterk punt is dat er niet woningen bijgebouwd worden waarvan er al zo veel zijn. Als we doorzonwoningen met 3 slaapkamers bouwen als starterswoning, komen er wellicht te veel van dit soort woningen in de woningvoorraad. Dat leidt dan in de toekomst weer tot problemen.

Een ander voordeel is, dat je met 1 lening 2 transacties veroorzaakt. Bij de standaard starterswoning veelal maar 1 transactie (bij nieuwbouw o.a.).

In Zeeland zou je het koopbedrag van € 172.000 m.i. moeten verlagen naar € 125.000 voor de starters en ik zou een voorstander zijn om het maximum voor de doorstarters te verhogen naar € 300.000. Het zou een wezenlijke bijdrage leveren aan het verbeteren van de woningmarkt en gemeenten kunnen het instrument hanteren om inwoners aan zich te binden en dat kan in tijden van krimp nooit kwaad.

Mark Faasse

Kennis voor Krimp

was de naam van een symposium over bevolkingskrimp en de daaraan verbonden gevolgen. Krimp van de bevolking wordt op zich niet als een probleem gezien; het is van alle tijden. Het lijdt wel tot negatieve gevolgen, waaronder daling van woningprijzen. Die daling van woningprijzen kan mensen ‘gevangen’ houden in hun huis, doordat ze financieel niet bij machte zijn om te verkopen. Vervolgens zal dit er toe leiden dat investeringen uitblijven. Het draagvlak van voorzieningen wordt dan steeds minder en dan komt een omgeving in een zichzelf versterkende negatieve spiraal terecht.

Tijdens het symposium sprak Gerard Marlet (inspirerende man), van Atlas voor Gemeenten en hij haalde Glaeser aan, een professor aan Harvard, die onderzocht had dat een (relatieve) daling van huizenprijzen een voorspeller was van bevolkingskrimp. Ik kon dat beamen, want dit trad ook op in Zeeuws-Vlaanderen, eigenlijk al voordat bevolkingskrimp op de agenda stond.

Glaeser introduceerde blijkbaar ook een ‘hurdle rate’. Dat houdt in, dat er slechts zelden sprake is van groei op de woningmarkt als grote delen van de woningvoorraad goedkoper zijn dan de bouw van nieuwe woningen. Dit wordt niet als een causaal verband gezien, maar er is wel een sterke correlatie.

Onder andere op basis van deze ‘hurdle rate’ werden gebieden aangewezen waar in de toekomst krimp vermoed wordt. Opvallend was dat de gemeente Tholen daar ook bij hoorde. 

Een conclusie die je daaruit kunt trekken is dat projectontwikkelaars, waarvan je mag verwachten dat ze rationeel handelen, op die plaatsen zullen gaan investeren waar  groei de meeste kansen heeft. Met andere woorden: kijk uit voor plaatsen waar ontwikkelaars niet aan de slag willen.

Nog enkele interessante opmerkingen:

• De keuze om ergens te gaan wonen wordt of bepaald door het werk, of door de aanwezigheid van woonattracties.  Beiden in gelijke mate. Met woonattracties worden bedoeld zaken die het wonen attractief maken. Dat kan van alles zijn, scholen, winkels, parken etc.. Voor de crisis werd de woonkeuze vaak bepaald door het schrale aanbod van nieuwbouw, waardoor steden als Almere sterk konden groeien.
• Er kunnen in steden ook verschillen op gaan treden tussen wijken onderling, een sterk voorbeeld was Helmond.
• Ongeveer 80% van de bevolkingsgroei zal in de regio rond de Randstad plaats gaan vinden. De rest van deze bevolkingsgroei zal dan verdeeld moeten worden in de periferie.
• Gemeenten als Spijkenisse en Emmen krijgen ook te maken met bevolkingsdaling. 

Mark Faasse

Blerta vs. Money for nothing

Bij de meisjesnaam Blerta krijg je associaties met een grote dikke Bertha die blèrt, maar het mooie meisje dat ik in Italië ontmoette was superslank (in mijn ogen is dat te mager) en zeer voorkomend.

Blerta was van Albanese komaf en is op 7-jarige leeftijd met haar ouders en de andere 3 kinderen van het gezin gevlucht van Albanië naar Griekenland. Haar vader wilde een goede toekomst opbouwen en heeft er 3 jaar over gedaan om naar Canada te mogen emigreren. In hun geval kwam je daar alleen voor in aanmerking als je een universitaire studie met succes had afgerond en 3 jaar relevante werkervaring had. Na 3 jaar papierwerk vertrok de hele familie met het vliegtuig naar Canada in de wetenschap, dat ze aan de grens zonder opgaaf van reden zouden kunnen worden teruggestuurd. Haar vader bibberde van angst, dat dit ondanks zijn inspanningen toch zou kunnen gebeuren maar het liep goed af. Blerta is inmiddels begin 20, studeert aan een universiteit en heeft de Canadese nationaliteit.

Als Nederlander kijk ik hier van op. Wij zijn dat anders gewend. Zulk hard optreden verwacht je niet. Maar toch is Canada een keurige democratie, een vooraanstaand lid van de internationale gemeenschap, topleverancier van blauwhelmen voor de Verenigde Naties, lid van de Commonwealth, een van de bevrijders van Europa. Een zeer beschaafd en consciëntieus land!

In Nederland lees ik krantenberichten over asielzoekers die na een ellenlange en voor ons kostbare procedure weigeren het land uit te gaan, of die het onmenselijk vinden om zich elke dag even te gaan melden. Dat hebben die asielzoekers allemaal niet zelf bedacht natuurlijk, want die vinden de Canadese behandeling zeer voor de hand liggend. We veroorzaken dat zelf, doordat ze geïndoctrineerd worden met het liedje van Dire Straits: Money for nothin’ door hulpverleners die hiermee zelf gehersenspoeld zijn.

Mark Faasse

Batseba

Zondag jl. preekte onze dominee over Batseba, een mooie vrouw, waar koning David niet van af kon blijven, ondanks dat ze getrouwd was met zijn trouwe soldaat Uria.

Renata Dominguez als Batseba

Ze raakte door zijn ongevraagde escapades in verwachting en vervolgens probeerde David op slinkse wijze te verdoezelen wat hij had aangericht, maar Uria trapte niet in de val. Toen zorgde Koning David er voor dat hij sneuvelde aan het front. Het is een duidelijk voorbeeld van de arrogantie van de macht en de door God gezonden profeet Nathan laat koning David zijn doodvonnis tekenen. (Voor de niet Bijbelkenners onder ons: ook in dit geval was Gods genade groot.) Ik moest aan die arrogantie van de macht denken toen ik vorige week op weg naar huis op de grens tussen Luxemburg en België in een file kwam te staan, waardoor we een uur reden over een stukje van 15 km. Dat had toch best op een andere manier opgelost kunnen worden. Dit was echt niet de eerste lange file op de wat files betreft beruchte weg van Luxemburg naar Brussel.  Wij kwamen een uur later thuis, maar veel vrachtwagenchauffeurs, redden dat dan niet meer, omdat ze aan het rijtijdenbesluit moeten voldoen. Jammer voor de ‘Brummies’, dat ze weer een nacht op een parkeerplaats moeten bivakkeren, maar ook veel schade voor het logistieke bedrijf.

Vrijdag jl. sprak ik een ondernemer, die vlak voor de middag een brief kreeg, dat de maandag daarop de waterleiding de hele dag tijdens kantooruren afgesloten zou worden. Wat doe je dan als je 50 man personeel hebt? Alle emmers en jerrycans bij de Hema, Blokker enz.  kopen?  Het wordt keurig 3 dagen van te voren gemeld, maar daar zitten wel 2 dagen weekend in, waarin de loketten om je beklag te doen gesloten zijn.

Ook dit is een stuk arrogantie van de macht, maar in tegenstelling tot de vroegere absolute heerschappijen zijn er voldoende protocollen, wetten en regels, die er voor zorgen dat een ambtenaar of semiambtenaar dit zonder enig hartzeer kan beslissen.

Dat is het gevolg van onze complexe samenleving, waarbij alle individuele belangen zogenaamd recht gedaan moeten worden, met vergaande opdeling van verantwoordelijkheden, waardoor je eigenlijk niemand kunt aanspreken. Vervolgens word je het kind van de rekening en het enige wat je kunt doen is je ziel bezitten in lijdzaamheid.

Wellicht komt er na 12 september een nieuwe regering die flinke gaat snoeien in onze regelgeving. Als je een boom goed snoeit, raakt hij daarna in volle bloei. Dat zou ook mooi zijn voor ons land.

Mark Faasse

De uitvinders van de democratie

gaan vandaag voor de tweede keer in 6 weken naar de stembus.  Na de eerste keer lukte het niet om een werkbare regering tot stand te brengen. Zou het nu wel lukken? De uitslag is van groot belang voor Nederland. Moeten we nog dieper in de buidel tasten voor de Grieken, of  is dit het begin  van de desintegratie van de Euro?

Churchill noemde democratie ooit de minst slechte staatsvorm. Je ziet dat sommige landen er nog wat aangeplakt hebben, om te zorgen dat democratie nog minder slecht is; wat tegelijk ondemocratisch is. Zo krijgt in Griekenland de grootste partij een bonus van 50 parlementszetels. Ik las vandaag dat indertijd in Frankrijk, toch wel een vooruitstrevend democratisch land, Mitterand het kiesstelsel zo heeft gestructureerd, dat links een bepaald voordeel heeft. Hij deed dat om er voor te zorgen het Front National (Le Pen) klein te houden, en dat soort doelen heiligt ondemocratische middelen. Ollanders kijken nogal eens op hun zuiderburen neer, maar in Belgie heeft kort geleden de economie en daarmee ook het land gefloreerd tijdens de ongelofelijk lange periode dat er een democratisch gat was, namelijk het ontbreken van een gekozen regering.

De vraag is, of ons democratische bestel in staat zal zijn om de uitdagingen van deze tijd op een goede manier aan te pakken. Het alternatief is pappen en nathouden en het probleem waarvoor we staan, aanpakken van de schulden, op te lossen met nog meer schulden.

In 1977 sprak de toenmalige Amerikaanse President Jimmy Carter over ‘The Moral Equivalent of War’ om de tweede oliecrisis, die als een grote bedreiging voor het land werd gezien aan te pakken.

De schuldencrisis is in potentie een nog grotere bedreiging voor onze welvaartstaten. Ik geloof dat veel mensen meer gehecht zijn aan hun consumptiepatroon, dan aan hun vrijheid. Vrijheid vinden we vanzelfsprekend, maar we komen er langzamerhand achter, dat onze eveneens vanzelfsprekende, want door de staat geborgde, consumptie in het gedrang komt. In Griekenland kan de electriciteitsmaatschappij de brandstof niet meer betalen en stokt de aanvoer van medicijnen wegens een gebrek aan geld.

Hoe gaan we dit probleem democratisch oplossen? Wie neemt hierin de leiding en krijgt het volk (de landen van de Europese Monetaire Unie) achter zich? Zien we het wel als een gemeenschappelijke vijand waar we een ‘war’ mee uit moeten vechten of is het gewoon een probleem van iemand anders?

In mijn optiek gaan de ontwikkelingen in Griekenland sneller dan in Spanje en daar weer sneller van in Nederland.

Worden de uitvinders van de democratie ook degenen die aantonen dat het onwerkbaar wordt?

Mark Faasse

1 + 1 = 2

Sommige rekensommen zijn zo eenvoudig, dat je er niet aan denkt. Stel dat de verhouding tussen kopers en verkopers voor de crisis 1 op 1 was. Inmiddels is het aanbod verdubbeld (2*1) en het aantal kopers gehalveerd (1/2). De verhouding tussen kopers en verkopers  is dan nu 1 op 4.

Deze nieuwe vastgoedrealiteit was een van de inzichten op een verkoperavond van een aantal NVM-makelaars in Goes. De NVM acht het nuttig om juist in deze moeilijke tijd met opdrachtgevers te blijven communiceren en nuttige tips te wisselen. Zo werd inzicht gegeven in de prijsontwikkeling van woningen (nadere uitleg overbodig) en de financiële kant van wel of niet aflossen door een hypotheekadviseur. De laatste spreker was een verkoopstyliste, een beroep dat de laatste tijd erg populair aan het worden is.

Het was een geslaagde bijeenkomst, maar af en toe voelde je wel een gelatenheid. Het is van belang dat je als professional empathie toont, maar vaak blijf je feitelijk en soms ietwat luchtig.  Het zijn ook heel langdurige processen en die moeten we met zijn allen door zien te komen. Veel makelaars hebben net als hun verkopers ook moeite om het hoofd boven water te houden en zoeken op een creatieve manier naar inkomen. Eigenaars die met 2 huizen zitten of wiens woning ‘onder water staat’ moeten ook niet in een hoekje gaan treuren.

De huidige situatie maakt het voor een aantal eigenaren moeilijk om hun huis te verkopen vanwege hun hypotheek. Ze kunnen, als ze een nieuwe hypotheek aangaan, vaak niet tegen de zelfde condities of het zelfde bedrag lenen. De hypotheekadviseur wees er terecht op, dat wanneer je een tijd geleden een overzicht gekregen hebt van je leenmogelijkheden, die nu waarschijnlijk een stuk beperkter zullen zijn. Ik hoorde van mensen die eerst hun huis verkochten om een ander huis te kopen.  Ze deden het zoals het hoort tegenwoordig. Toen de transactie gedaan was, stelde hun leencapaciteit hen niet meer in staat om hun oude huis terug te kopen, laat staan om hun wooncarrière voort te zetten.

Een van de speerpunten uit het lenteakkoord is dat hypotheken na 30 jaar geheel afgelost dienen te zijn, omdat er anders geen fiscale aftrek meer mogelijk is. Tegelijkertijd mogen de verhuurders de huur meer verhogen dan tot nu toe gebruikelijk is. Een huurder heeft dus na 30 jaar pakweg verdubbelde woonlasten en een huiseigenaar is hypotheekvrij.

Ik heb daar vraagtekens bij.

Mark Faasse

De lamme helpt de blinde

Deze Bijbelse notie is waarschijnlijk goed bedoeld. Politici hebben nogal eens de neiging om cynisch te zijn, en meestal is dat om de eigen onmacht te maskeren. Het zal niet meer zo lang duren, voordat we eindelijk gaan aanvaarden dat de Grieken niet op een ordentelijke en engiszins goedkope manier uit de problemen zullen komen. Inmiddels dient Spanje zich aan als de volgende bodemloze put.

Het ene gat wordt met het andere gevuld. Er was veel kritiek op het creatieve bankieren van voor 2008, maar de Europese regeringsleiders kunnen er ook van.  Als Griekenland onderuit gaat, gaat Spanje voor € 39 miljard aan het gas. Hoe kan het dat zo’n land, dat langs de rand van de afgrond balanceert, garant staat voor andere landen? In Spanje is een kwart van de beroepsbevolking werkloos. Dan zijn er nog kinderen en gepensioneerden. Stel dat de helft van de Spanjaarden een inkomen heeft en belasting betaalt, dan komt de Spaanse blootstelling aan een Grieks faillissement neer op pakweg 1700 Euro per belastingbetalende inwoner. Dat is daar meer dan 2 maanden bruto minimumloon.

We zijn en blijven onmachtig en onze bestuurders zullen geen harde besluiten nemen. Dat is ook wel begrijpelijk; we zullen die arme bewoners van de Mediterrane landen niet laten verkommeren. Zij kunnen het ook niet helpen dat ze steeds de verkeerde politici in het zadel geholpen hebben; er waren waarschijnlijk geen andere.

De geldpers zal dit probleem zodanig oplossen, dat er via een omweg geld van Noord naar Zuid gaat, op een manier die niet tot felle weerstand zal leiden.

Het is makkelijker om in sprookjes te geloven dan te denken dat de Europese regeringsleiders met een goede oplossing zullen komen.

Mark Faasse

Regering regeer!

Zo juist is besloten daar voorlopig weer even mee op te houden. Soms kun je maar beter hebben dat er wel een besluit valt, ook al komt dat je niet gelegen, dan dat er geen besluit wordt genomen.

Een voorbeeld; we besluiten nu elke dag om 90 miljoen Euro meer uit te geven dan er binnenkomt. Dat hebben we natuurlijk niet besloten, maar dat gebeurt wel zolang we geen besluit nemen om dit tegen te gaan. Hoeveel is 90 miljoen Euro? Weet u dat? Dat is per Nederlander afgerond 6 Euro per dag; voor het gemiddelde gezin in Nederland (2,1 persoon) afgerond € 12,50; per jaar € 4.562; meer dan mijn vakantiegeld (veel meer tegenwoordig). Een briefje van € 50 is 14 cm lang (ik had er nog een in mijn portemonnee). Als je voor 90 miljoen aan briefjes van 50 tegen elkaar legt, heb je een lint van 252 km. Dat is van Kamperland via Lelystad naar Enkhuizen.

Wat we met al dat getalm op het spel zetten, is onze kredietwaardigheid, althans zoals die beleefd  wordt door de internationale financiële wereld. Als onze kredietstatus zo zou zijn als België, dan zouden we per jaar 8 miljard Euro meer aan rente moeten betalen. Dat is per dag (oei, rekenmachine komt nullen tekort; nu weet ik hoe het komt dat we geen feeling hebben met dit soort bedragen) dat is per dag 22 miljoen (in briefjes van 50: van Kamperland naar Bergen op Zoom).

Nu ben ik natuurlijk blij dat ik niet meer in Vlissingen woon, want anders kwam daar  nog eens 2 Euro per persoon per dag bij om de nog te nemen verliezen op het grondbedrijf te betalen. Dat stedentripje kunnen ze daar ook wel op hun buik schrijven; alleen nog met het voetveer op en neer naar Breskens.

Waar kunnen we nog van op aan? Een huis was een goede investering voor de toekomst, een waardevaste belegging, maar ons geduld zal voorlopig wel op de proef worden gesteld.

Het ABP, een van de grootste pensioenfondsen ter wereld, is sinds 2008 opgehouden met de pensioenuitkeringen te verhogen met de inflatie. Ik heb ook nog een klein ABP-pensioentje in het vooruitzicht, € 100 Euro (niet per maand, maar per jaar). Toen ik kort als leraar werkte, had je de indruk dat je een waardevast pensioen had. Dat is nooit zo geweest overigens, maar het werd wel zo verteld. Onlangs publiceerde het CPB dat een aantal pensioenfondsen gegokt hadden met derivaten op derivaten en op die manier de pensioenuitkeringen flink hebben benadeeld.

Ik las pas dat de Europese steun aan Griekenland 33.000 Euro per persoon bedraagt. Het Bruto Nationaal Product per Griek bedraagt pakweg € 20.000.  

Hoe hebben ze dit voor elkaar gekregen? Wie heeft dit allemaal laten gebeuren? Dit wordt het stokpaard van Geert Wilders, die zich hier van het begin af aan tegen verzet heeft. De andere mainstream-partijen hebben zich mee laten zuigen naar de redding van de Grieken.

Na Griekenland komt Spanje aan de beurt, en dat is zo groot, dat kunnen we niet redden. Dan gaat het helemaal mis; hoe weet ik niet, maar gezien de bovenstaande bedragen kunnen we dat niet op brengen.

Volgens mij is dit de reden dat Wilders nu de stekker er uit trekt. Hij heeft niets te winnen bij het einde van het kabinet Rutte-Verhagen, maar wel alles te verliezen als we straks met ons goede gedrag aan de lat komen te staan voor Spanje. Wilders heeft meer in de gaten dan wie ook, dat onze toekomst wordt bepaald door het crisismanagement van de financiële wereld, in reactie op landen die de kluit hebben belazerd, zoals Griekenland, of er een potje van hebben gemaakt, zoals Spanje. Dat is geen blij vooruitzicht, zeker niet voor de ouderen onder ons, als wier hoeder hij zich nu opwerpt. Aangezien er steeds meer ouderen komen, en degenen die dat nog niet zijn, hopen te worden, valt daar de meeste electorale winst te behalen. Het CDA heeft al een keer zo’n traumatische ervaring gehad bij de ouderenpartij (AOV) van Jet Nijpels. Als er iemand leert van het verleden, is het Wilders wel.

Mark Faasse

Chinese Italiaan

In Genua wilden we aan de haven het eettentje bezoeken waar ik een poosje geleden met neefje Jasper gegeten heb, Porto Antico da Michele. Kijken of Francesca daar nog werkte. Het bedrijfje was overgenomen door chinezen, die toevallig die middag voor het eerst open gingen. Het interieur was aangepast, het zag er gelikter uit, niet de schrale eenvoud van een trattoria aan de haven. We wilden niet flauw zijn, dus we gingen niet weg en bestelden enkele gangen. Heerlijke frutti di mare en een werkelijk voortreffelijke pesce spada (zwaardvis). De chinese kok had 10 jaar voor een italiaan gewerkt.
In het gebied bij de haven kom je mensen en negoties tegen uit alle windstreken; alles loopt en zit door elkaar. Misschien worden hier wel trends ‘geset’. Colombus, de ontdekker van de Nieuwe Wereld kwam uit Genua. De spijkerbroek komt er ook vandaan: blue jeans = blue de Gênes, blauwe broeken van zeelieden uit Gênes (Frans voor Genua). In Genua kom je veel paradijsvogels tegen, tussen middeleeuwse gebouwen en moderne architectuur van de beroemde Genuees Renzo Piano.
Een van de mooiste straten is de Strada Nuova, naderhand Via Garibaldi genoemd, waar aan het eind van de Middeleeuwen grote banken gesticht werden. Tegenwoordig zijn o.a. Deutsche Bank en Credit Agricole daar gevestigd.
Afijn, een heerlijke stad om te vertoeven en niet zo’n toeristische trekpleister.
Op weg naar huis wachtte ons nog een cultuurschok: de Belgische frituur waar we even een vette hap wilden nuttigen werd ook door chinezen gerund. Geen enkele traditie blijft gevrijwaard van deze noeste werkers. Ik moet eerlijk zeggen dat ik nog nooit zo’n grote kleine friet gezien heb, en de kwaliteit was uitstekend.

Mark Faasse

Huib Eversdijk, 1933-2012, powerbroker

Mijn vader is een leeftijdgenoot van Huib Eversdijk en hij kende hem van de jongelingenvereniging, waar Eversdijk zijn verbale vaardigheden oefende en leerde vergaderen en besturen.
In de jaren ’70 rees zijn ster zeer snel, hij had ongelofelijk veel functies en was naast raadslid ook lid van provinciale staten en Kamerlid. Ik geloof dat hij ze alle drie nog naast elkaar vervuld heeft. In die tussentijd studeerde hij ook nog af aan de universiteit. Uiteraard gebruikte hij direct zijn titel, waarop de PZC, waar zijn politieke vrienden niet zaten, hem probeerden te kleineren door hem onze doctorandus’ te noemen.
Eversdijk was ook de architect van een college van Gedeputeerde Staten waarbij voor het eerst de SGP betrokken werd. Deze ‘Staphorster variant’ had hij bedacht om toch een confessionele meerderheid in de provincie te creëren. Dat hij zijn wortels overal had in de Zeeuwse samenleving bleek ook uit kleine dingen, zoals het redacteurschap van het personeelsblaadje van Van der Have uit Kapelle, zijn geboorteplaats. In die tijd ging hij vaak op zondag voor in de kerk. Vanuit een oprechte overtuiging stond hij op de preekstoel, maar hij wist goed hoe hij ook deze luisteraars aan zich moest binden door bij voorbeeld de keuze van liederen.
Hij had in het gezelschap van enkele groten der aarde vertoefd en zijn onderhoudende toespraken waren dan ook gelardeerd met anekdotes die hij zelf meegemaakt had. Ik waardeerde zijn relativeringsvermogen en humor. Een geintje wat me bijgebleven is: Op reis in de Filippijnen kwam hij in het meest christelijke hotel van Azië. Als je binnenkwam in de immense hal riep je uit My God. Bij je vertrek na ontvangst van de rekening: Jesus Christ!.
Zakelijk gezien zat Huib ook wel goed in elkaar; ik heb zijn Engelse buiten in Rilland voor hem mogen verkopen.
Veel CDA’ers in de Zeeuwse politiek hebben in het begin van hun carrière bij Huib Eversdijk het nodige geleerd. Ik ben nog bij hem, in de oude Tweede Kamer op bezoek geweest.
Helaas kan ik niet bij de afscheidsdienst aanwezig zijn.
Huib ik zal voor je bidden, en voor je vrouw en kinderen.
Adieu!


Mark Faasse

Verkrijgende verjaring

De meest normale vorm van verkrijging van een onroerende zaak is als je iets contracteert, betaalt en dan door het kadaster op je naam krijgt. Het kan echter ook zo zijn, dat iemand al jaren (minimaal 10 jaar) iets gebruikt alsof het zijn eigendom is en dat het dan achteraf in eigendom wordt verkregen, zonder dat de oorspronkelijke eigenaar daar dan nog iets over te zeggen heeft.
Zoets bestaat niet alleen in Nederland, maar ook in Italië. Ik heb daar een benedenwoning (niet zo bijzonder; ik heb het gekocht voor de prijs van 2 garageboxen) en daar zit een terras aan vast, boven de grond van de bovenburen. Ik ben al bijna 2 jaar eigenaar, maar gisteren kwam ik de bovenbuurman voor het eerst tegen. Deze is er maar 2 keer per jaar.
Hij begon een heel verhaal tegen mij, dat ik geen eigenaar was van het terras, dat hij daar een rechtszaak over had gevoerd met de vorige eigenaar en dat hij het deze zomer af zou breken.
Ik heb hem verteld dat ik het prettig vond dat ik hem ontmoette, en dat ik mijn terras wel erg op prijs stel vanwege de bezonning en het uitzicht op de Middellandse Zee. Voordat we verder gingen bekvechten vroeg ik hem eerst om zijn naam. Dat had ik al eerder geprobeerd, maar hij antwoordde niet op mijn briefjes in zijn postbus. Zijn naam was Diana (blijkbaar ook een voornaam voor mannen) Vito. Ik dacht gelijk aan de Amerikaanse filmster Danny de Vito, maar die is toch meestal wat lachwekkender. Hij is meer dan een kop kleiner dan mij, maar veel breder dan de Amerikaanse versie en hij wilde geen rechtszaak meer. Hij zou het dan wel met zijn knuisten beslechten dacht ik zo. Hij bleef maar uitvaren en vond degene van wie ik, en hij ook, gekocht had een kruising tussen een hond en een varken. Wat moet je doen in zo’n situatie. Ik bedacht dat ik nog wat mossels (jumbo van Prins & Dingemanse) mee genomen had van huis om de plaatselijke bevolking op mijn hand te krijgen en die heb ik toen overhandigd en zijn 20 jaar jongere Roemeense vrouw was er blij mee.
Een uurtje later kwam hij naar ons toe en vroeg ons of we bij hem wilden lunchen. Dat is typisch Italiaans heb ik vernomen. Je hebt grote ruzie met iemand en vervolgens nodigen ze je ergens voor uit. We kregen een pasta in eigen gemaakte bouillon. In zijn open haard had hij bistecca Fiorentina gemaakt. Hij had ook nog heel lekkere kazen en varkenswangen. Bij de koffie nog ’n grappa.
In Italië gaat het altijd over eten en de wereld zag er inmiddels toch een stuk beter uit.
Ik kan een stuk grond van hem kopen, hij wil de fundering van het gezamenlijke woonblok verstevigen en we krijgen zijn entree op de begane grond cadeau, als hij aan de buitenkant een nieuwe toegangstrap mag maken.

Rare jongens die Italianen (vrij naar Asterix), maar wel leuk.

Mark Faasse

In plaats van prozac …

Net als sommige woningverkopers worden hier en daar makelaars een beetje depressief van de omstandigheden op de woningmarkt. Ik heb een theorie dat als het overdag vriest, men geen afspraken meer maakt voor een bezichtiging. Dan komt daar het overlijden van de bijzonder mooie en geweldige zangeres Whitney Houston nog eens over heen.

Maar dat laten we nu achter ons! De NVM zet groot in op een actie die ‘woningtreintjes’ moet gaan creëren. Wat wordt daar mee bedoeld?
Stel: verkoper A heeft een huis van 6 ton; (ver)koper B wil dat huis kopen en heeft een huis van 4 ton en dan is er nog een (ver)koper C die het huis van B wil kopen en zelf een huis heeft van 2 ton.

Wanneer worden deze 3 huizen nu verkocht? Als C een koper voor zijn huis heeft. Nu is er iemand (D) die het huis van C wel wil kopen, maar daar geld voor te kort komt. Bij voorbeeld € 30.000. Een oplossing, let wel, een oplossing zou zijn dat A,B en C ieder € 10.000 schuiven om de verkoop van hun woningen mogelijk te maken. Goede deal toch? A, B, C en D gelukkig, net als even zo vele makelaars.

Als de makelaars de woonwensen van hun verkopers weten, kunnen ze met elkaar gaan overleggen en als er een match is, onderhandelen om het alfabet aan elkaar te knopen. Je zult dan ook in de contractering clausules op moeten nemen, die er voor zorgen dat het niet spaak loopt, maar de mogelijkheden daarvoor zijn er en de wil (noodzaak) om dat te doen eveneens. Makelaars zijn professionele onderhandelaars, dus die moeten er uit kunnen komen.

Het leuke is, dat het echt makelen geblazen is. Hoe kom je met meerdere collega’s tot een goede ketting van overeenkomsten. Dat vergt inzet, creativiteit en volharding. De voldoening zal groot zijn als het lukt. En in deze woningmarkt is elke beweging welkom. Daar worden we met z’n allen een stukje vrolijker van.

Mark Faasse

Moody’s en de H-discussie

Degenen die denken dat er op korte termijn wat te halen valt bij de huizenbezitters stoken steeds het vuur van de discussie over de Hypotheekrenteaftrek op. Of is het uit politiek gewin, dat ze proberen VVD, PVV en ook CDA te laten terugkomen op verkiezingsbeloften? Dat laatste lijkt mij het meest voor de hand liggend en dan wordt er dus een debat gevoerd over de ruggen van de huizenbezitters, die nu toch al geplaagd worden door vermindering van vermogen en verlies van koopkracht.

Gisteren stond er een interessant artikel in het Financieele Dagblad pag. 15: In september (2011) was 0,16% van de hypotheekklanten met een Nationale Hypotheekgarantie meer dan zestig dagen te laat met het voldoen van de maandelijkse verplichtingen. ‘Dat is het beste in Europa’, aldus Moody’s.
Even voor degenen die niet weten wat Moody’s is; het is een van de 3 Amerikaanse ‘ratingbureau’s’, die de kredietwaardigheid bepalen van landen, banken en andere geldleners. In zijn algemeenheid wordt er goed geluisterd naar hun oordelen. (Nu even niet).
Ik wilde de lezers van mijn blog deze weerlegging van al die doomverhalen inzake overcreditering niet onthouden.

Mark Faasse

De toestand in de provincie

Vroeger toen er nog geen tv-uitzending overdag, laat staan internet was, was Mr. G.B.J. Hiltermann vaste gast tijdens het zondagse noenmaal. Zijn radioprogramma De toestand in de wereld, uitgesproken met karakteristieke stem kunnen veel Nederlanders nog heugen.

Dat is in tegenstelling tot deze blog, waarvan we de beschreven toestand maar zo snel mogelijk moeten vergeten.

Inmiddels zijn de woningmarktcijfers van het kadaster ook gepubliceerd en dat is voor iemand waarvan een van zijn weinige hobby’s statistiek is, interessant om uit te pluizen.
Ik heb het laatste jaar voor de crisis, 2007, vergeleken met 2011. Een lustrum om niet te vieren.

Het aantal woningtransacties in Zeeland daalde van 5133 naar 3311 (-35%). De prijsdaling viel nog redelijk mee, volgens het kadaster van 201.000 naar 198.000. Nominaal is dat dan bijna het zelfde, ware het niet, dat de inflatie in die tijd met ruim 9% gestegen is (Bron: CBS).
De NVM splitst de transactieprijzen uit naar de gebieden onder en boven de Westerschelde. In Zeeuws-Vlaanderen steeg de gemiddelde prijs in die 5 jaar van € 156.000 naar € 167.000. De inflatie werd hier enigszins bij gehouden. In Midden- en Noord-Zeeland daalden de prijzen van € 223.000 naar € 183.000. Het percentage wens ik niet uit te rekenen.

Het marktaandeel van de NVM in Zeeland steeg van 38% naar 42%. Als voorzitter van de NVM afdeling Zeeland ben ik daar uiteraard blij mee, maar ik hoef er geen credits voor, want dat was zonder mij ook wel gebeurd.

Ik reken het ook tot mijn taak om uit te zoeken waar in 2011 de duurste woningen zijn verkocht. Voor huizen was dat in Domburg; een vrijstaand huis op pakweg 1500 m voor de prijs van 2,1 miljoen Euro. Het duurste appartement van vorig jaar staat aan de waterkant van Terneuzen. Dat is verkocht voor € 875.000 en dat is een prestatie van formaat. Beide panden staan op behoorlijk eenzame hoogte. Aan particulieren zijn er 5 huizen boven 1 miljoen Euro verkocht en 10 appartementen boven de 5 ton.

Een goede toestand voor kopers!

Mark Faasse

Aantal transacties daalt, evenals de prijzen

De rente is laag en de prijzen zijn gedaald. De keuze is zeer ruim en verkopers zijn genegen te onderhandelen over de prijs. Het is nu een goede tijd voor kopers om hun slag te slaan op de woningmarkt.

Er was tot 4 jaar geleden sprake van een verkopersmarkt, maar de rollen zijn nu omgedraaid. Sommige verkopers moeten daar toch nog steeds aan wennen en het aantal woningen dat al meer dan een jaar te koop staat is erg groot geworden en stijgt nog steeds. Uit onderzoek onder NVM-makelaars is gebleken dat voor 61% van het aanbod geen of weinig belangstelling meer bestaat. Deze eigenaren kunnen, als ze niet willen zakken met hun prijs, de woning het best van de markt halen.

Het meest succesvol zijn de verkopers die hun woning voor een scherpe prijs op de markt zetten. Zij maken een goede kans, ook in de huidige marktomstandigheden, om hun woning in het eerste kwartaal kwijt te raken.

Vergeleken met een jaar daarvoor zijn in het vierde kwartaal van 2011 de prijzen gedaald met 7,4% en het aantal transacties met bijna 15%. Dit geldt voor de Zeeuwse Eilanden. In Zeeuws-Vlaanderen daalden de prijzen met 6,2% en de transacties met 20%. De mediane (gemiddelde) prijs voor een woning in Nederland is € 223.000. Boven de Westerschelde bedraagt dit € 183.000 en onder deze rivier € 167.000. Dat is een prijsverschil van € 16.000. In het laatste kwartaal voor de crisis bedroeg het prijsverschil € 48.000. (2008, 2e kwartaal). Zeeuws-Vlaanderen heeft al eerder een structurele prijsdaling meegemaakt, en is daar nu blijkbaar minder ontvankelijk voor. Uiteraard is het ook zo, dat hoe lager de prijs is, hoe minder ver deze nog kan zakken.

De cijfers staan over de hele linie op rood. Ook de kredietverlening hapert, omdat de AFM de banken lastig valt met overbodige regelgeving en er niet voor terug deinst boetes uit te delen aan banken die hun klanten goed hebben willen helpen.

Zijn er dan geen lichtpunten? De verlaging van de overdrachtsbelasting van 6 naar 2% op 1 juli 2011 heeft een positieve impuls aan de woningmarkt gegeven. Deze maatregel loopt af op 1 juli van dit jaar. De verwachting is, dat veel kopers en verkopers nog gebruik zullen willen maken van dit tijdelijke belastingvoordeel. Het is ook voor veel andere branches van belang dat de woningmarkt weer in beweging komt.

Mark Faasse