woensdag 23 december 2009

Immanuël

Dit betekent God met ons. De term God zij met ons geniet nog bekendheid als het randschrift op de gulden, maar met Kerst is de oorspronkelijke betekenis zeer actueel. Het gaat er immers om, dat God uit liefde zijn zoon naar onze wereld stuurde om bij ons te zijn.

Wij mogen jaarlijks dat feest vieren, en ik doe daar graag aan mee. De commercie plukt er flinke vruchten van en daar heb ik geen bezwaar tegen. Onze duurzame kerstboom (want tweedehands kunstboom) zorgt voor sfeer in de woonkamer. Het is een mooie gelegenheid om met het hele gezin van mijn ouders, die er beiden nog mogen zijn, van een heerlijk diner te genieten. De meeste kleinkinderen zullen er ook zijn, want er is die dag toch bijna niets anders te doen.

Kerst is echter bovenal echter een moment van bezinning en verdieping. Het wordt al zo’n 17 eeuwen gevierd en wat houdt er in zo’n lange tijd stand? Er zijn maar enkele gebouwen die een dergelijke periode overleven. Blijkbaar houdt het Kerstfeest duurzaam stand omdat het voortleeft in de geest van de mens en niet uit brick and mortar bestaat.

Onze predikant had het zondag over de god van leuk en lekker. Dat zijn relatief jonge goden, maar wel met een beperkte houdbaarheidsdatum lijkt mij.

Kerst geeft mij een gevoel van geborgenheid. Je zorgen worden relatief, als je kijkt naar deze bijna universele gebeurtenis, die over de hele wereld gevierd worden en dat al sinds de 4e eeuw. Dat is een constante, die vertrouwen geeft voor de toekomst. Ik wens u zinvolle Kerstdagen toe, ter voorbereiding op een goed nieuw jaar.

Mark Faasse

vrijdag 18 december 2009

Leestekens in het landschap

Met leestekens in het landschap worden bedoeld de details die karakter aan het landschap geven, zoals een bruggetje, drinkput, grenslinde. Meestal gaat het om ingrepen die ooit door mensen veroorzaakt zijn. Als het ware vormen ze een cultuurdrager en daardoor wordt een eigen identiteit gecreëerd. Ik ontleen dit aan de voorzitter van de Stichting Landschapsbeheer Zeeland. Dergelijke stichtingen zijn er ook in de andere provincies, want ook daar zal er zorg zijn om het streekeigene te behouden.

We spreken hier vooral over het platteland en daar is ook de zorg om krimp vaak het grootst. Blijft er voldoende draagvlak over om het voorzieningenniveau te handhaven.

Scoop Zeeland heeft daar uitgebreid onderzoek naar gedaan en men kwam daar tot de conclusie dat een mooie omgeving erg belangrijk is voor de leefbaarheid. Mensen vinden het daar de moeite waard om te wonen en het tekort aan voorzieningen wordt gecompenseerd door zelfredzaamheid. Men organiseert een aantal zaken met elkaar, zonder veel steun van de overheid. Beter kan het niet natuurlijk. Woningen zijn er niet te goedkoop en worden redelijk vlot verkocht.

Nu is er door de grootschaligheid op allerlei terreinen een heleboel van die oorspronkelijke onderdelen van het landschap weggerationaliseerd. Alles moest recht en strak. Wat gesloopt of gerooid is, hoef je niet meer te onderhouden. Jammer van al die kronkelige weggetjes, smalle dijkjes en beplantingen.

Een reactie daarop is het initiatief KANSEN in ZeeLAND. Zie meer op www.kanseninzeeland.nl. Een aantal kunstenaars heeft samen met architecten nieuwe landschappelijke elementen bedacht. Zodoende willen ze de cultuurhistorische waarden versterken en die proberen te koppelen aan een gezond economisch model.

Een poosje geleden hielden de architecten (te herkennen aan een zwarte blouse en een hoge verbale begaafdheid) en de kunstenaars (zien er uit als gewone mensen) een presentatie, met name voor bestuurders en politici. Opvallend waren de wethouders (kenbaar aan te lange spreektijd) die de loftrompet staken over deze architecten en kunstenaars. De gemiddelde bouwer of projectontwikkelaar (zittend in een stil hoekje) wordt nooit met zo veel enthousiasme ontvangen bij de presentatie van een nieuw plan. Komt dat door de op handen zijnde gemeenteraadsverkiezingen, of moeten ontwikkelaars andere vormen kiezen om hun projecten voor het voetlicht van de gemeenten te brengen. In elke geval is het goed om je te bezinnen op de manier van presenteren, waar, hoe en voor wie. Van het Centrum Beeldende Kunst Zeeland kun je dat wel leren.

Mark Faasse

maandag 14 december 2009

Gaat het dan toch de goede kant op?

Beste mensen, het gaat weer beter met de economie en ook, op wat afstand, de huizenmarkt. Ik ben niet iemand die positieve verhalen vertelt omdat dat goed is voor de business. Laten we wel wezen, een reactie op 25 jaar onafgebroken prijsstijgingen was wel op zijn plaats. Ik lees 3 kranten per dag en dan kan het je niet ontgaan dat de meeste indicatoren op groen staan. De vraag is nu of we ons in een klein topje van de W-recessie bevinden of dat het toch een ‘normale’ V-recessie is. Het buikgevoel is in dezen belangrijk voor het doorzetten van het herstel van de economie. De meeste Nederlanders zijn er in koopkracht niet op achteruit gegaan dit jaar en het aantal werklozen is minder hoog dan een jaar geleden voorspeld.

Voor mijn eigen buikgevoel was het wel belangrijk dat de hypotheekrente die ik na de renteherzieningsdatum op 1 januari moet gaan betalen, zodanig lager is, dat het enkele honderden euro’s per maand scheelt. Zo, dat is welkom voor de makelaar. Het is wel een variabele rente, maar eigenlijk zou die nog verder moeten zakken, gezien het nog veel lagere rentepercentage wat de ECB in rekening brengt.

Ik begreep van een hypotheekadviseur dat veel geldverstrekkers nu ook eindelijk hun tarieven laten zakken, om toch nog even te proberen wat productie voor het eind van het jaar te scoren. He, het lijkt erop dat alles weer een beetje normaal wordt.

Ik zie bij de te hoog geprijsde woning waar ik elke dag langs kom sinds deze week ook een bordje met verkocht. Blij voor de verkoper en diens makelaar. Ik sprak een collega die me vertelde dat november zijn beste maand was van het hele jaar. Dit was best een flink kantoor.

De cijfers van de NVM in oktober vergeleken met november, geven een lichte prijsstijging van 1,5% in het hele land en ook de prijs per m vloeroppervlakte steeg met 1,3%. Dit laatste is een indicator van een echte prijsstijging. Het is wel bescheiden, maar het geeft aan dat we toch de goede kant op gaan. En dat ondanks de slechte weersomstandigheden, november was een zeer regenachtige maand. Makelaars zijn een beetje als boeren, bij slecht weer een lagere opbrengst.

Dit jaar is weer bijna afgelopen. Het uitzicht op het nieuwe jaar is veel beter dan een jaar geleden.

Mark Faasse

maandag 7 december 2009

Dwepen met Dworp

Zondag heb ik weer mijn favoriete ding gedaan; na de kerk naar België voor een wandeling van 20 km. We gingen nu naar Dworp, onder Brussel. Het maakt deel uit van de gemeente Beersel, en dat is in de Nederlandse literatuur bekend van Suske en Wiske: De schat van Beersel.
Volgens mij is die schat van Beersel het regionale bier, Bersalis, of Beersel Blond. Er zijn daar heerlijke cafés, zoals De Drie Patrijzen, waar onze tocht begon. Je moet er nog steeds naar een echte koer en de enige verandering sinds de jaren ’60 lijkt een filmposter van Oliver Stone over het leven van Jim Morrison van The Doors.

Wat vinden die Stoeme Ollanders nou zo leuk aan Belhie.
Die omgeving is echt heuvelachtig en je wandelt over veel informele paadjes en onverharde weggetjes. Je kunt zien dat de gemeentelijke overheid er niet voldoende geld heeft om dit soort infrastructuur op te knappen.

Wat Nederlanders vaak erg leuk vinden, is de mix aan woningen die je daar aan treft. Ecobungalows met veel zonnepanelen naast historiserende ontwerpen, soms met een torentje. Schots en scheef door elkaar, zonder planvorming van bovenaf.
Toen ik daar voor de zoveelste keer weer eens langs liep, realiseerde ik me, dat je vooruitgang krijgt, als je mensen vrijheid en ruimte geeft. Niet als je ze beperkt met een regeldwang zoals wij dat in Nederland gewend zijn.

Wat is nu de ratio achter de regeldwang? De overheid weet per definitie wat goed voor ons is. Het gevolg daarvan bij het bouwen van woningen is dat middelmatigheid de norm is geworden. Regels zijn er vaak om bestaande situaties en ideeën te formaliseren, en daardoor werken ze contraproductief voor vernieuwende initiatieven.

Bij woningbouw mag het individu niet zijn eigen bouwplan realiseren, maar alleen dat, wat de overheid in grote lijnen acceptabel vindt. Iemand mag niet zijn eigen droom najagen, zijn goesting doen met een ontwerp waar hij weg van is, omdat anderen daar eens wat over zouden kunnen vinden. Terwijl de meeste Nederlanders, met uitzondering van wat ambtenaren van Bouw- en Woningtoezicht, het Belgische straatbeeld wel waarderen.

Ik hoorde van een project met passiefhuizen, die om optimaal gebruik te moeten maken van de zonne-energie, 6 graden gedraaid zouden moeten worden. ‘Natuurlijk’ liet het bestemmingsplan dat niet toe.
Op dit moment kun je alleen echt vernieuwend energiezuinig bouwen in speciaal daarvoor bestemde wijkjes, zoals in Wissenkerke, waar de gemeente Noord-Beveland een proeftuin wil maken voor vernieuwend bouwen.

Mark Faasse

donderdag 3 december 2009

Een zwaluw maakt nog geen zomer.

Dit is een boerenwijsheid, en neem van mij aan, die boeren waren zo gek nog niet. Waar ik op doel is een bericht in de media, dat de verkoop van nieuwbouwwoningen is toegenomen.
Die zat in een diep dal. De positieve trend is te danken aan goedkopere (starters)woningen. Projectontwikkelaars hebben een aantal projecten herontwikkeld en zijn nu met woningen gekomen waar meer vraag naar is. Dat is verstandig vanuit hun standpunt. Uit volkshuisvestelijke overwegingen kun je hier twijfels over hebben, want van de woningen die nu gebouwd worden staan er al zo veel. We hebben eigenlijk behoefte aan een ander type woningen.

Wat die projectontwikkelaars deden, is hun product aanpassen aan de markt. Als je verkoper van een bestaande woning bent, is de enige aanpassing die je kunt doen aan de markt het prijsmechanisme. Zo werkt de markt van vraag en aanbod.
Je kunt ook wachten tot de markt verbetert. Dat lijkt me niet zo slim, want het heeft bij de vorige crisis ongeveer 13 jaar geduurd. In 1978 waren de prijzen op een hoogtepunt. Er volgde een prijsdaling tot 1982 en daarna hadden de prijzen 9 jaar nodig om uit het dal te klimmen.

Nu leven we in het internettijdperk, en alles gaat nu sneller dan ‘vroeger’. Je zou het niet zeggen, maar ik ben echt geen zwartkijker; maar toch denk ik, dat we het ergste nog niet gehad hebben. De woningmarkt past zich echt zo snel niet aan als bij voorbeeld de aandelenmarkt. Wees daar maar blij om, want wij hebben tot nog toe maar een prijsaanpassing gehad van pakweg -5 tot -10%.

De aandelen doen het weer goed nu, maar ze hebben nog lang niet hun vroegere hoge niveaus bereikt. Vergelijk die maar niet te veel met de woningmarkt. Ik kan me Black Monday nog herinneren (ben niet meer zo piep). De grootste crash ooit op de aandelenmarkt in 1987, maar de woningprijzen bleven rustig doorstijgen.
Het omgekeerde kan natuurlijk ook het geval zijn.

Op dit moment staan de meeste economische indicatoren weer positief. Maar … de inkomens staan onder druk, de baanzekerheid is afgenomen, de banken houden de rente te hoog of stellen te veel eisen aan de debiteur. Dat zijn geen ingrediënten voor een spoedige verbetering van de woningmarkt. Dat ziet de boer net zo goed in, als de econoom.

Mark Faasse

dinsdag 1 december 2009

Never waste a good crisis

In een tijd waarin het internet de toon zet, hebben in Midden-Zeeland de makelaars Van VBO, LMV en NVM de koppen bij elkaar gestoken en een nieuw magazine opgezet.
Er verschijnen in dit gebied 2 vrijwel identieke huizenmagazines, een van de NVM en een van LMV/VBO. De verschijningsfrequentie kwam onder druk door dalende advertentiebudgetten. Bovendien wilden de makelaars van de afnameverplichting af.

Terwijl er eerst nog het nodige wantrouwen was tussen de makelaarsorganisaties, gebaseerd op wat oud zeer uit het verleden, was de harmonie en het onderlinge begrip tijdens de besluitvormende vergadering opvallend.

Waarom adverteren makelaars eigenlijk nog op papier? Het internet biedt veel mogelijkheden, is flexibel, goedkoop, toegesneden op individuele objecten en heel snel. Je krijgt een woning in de verkoop en een dag later staat deze op funda. Daar kom je niet aan bij een verschijningsfrequentie van 3 weken.

Toch zie je dat de laatste jaren de hoeveelheid papier in je brievenbus is toegenomen. Huis-aan-huisblaadjes floreren en winkelketens van groot tot klein veroorzaken een stroom aan drukwerk. Het kan geen kwaad om meerdere ijzers in het vuur te hebben als je iets wil verkopen. Voor mezelf ben ik er van overtuigd, dat je het in onze business moet hebben van het internet. Dat biedt voor veel makelaars mogelijkheden die ze nog niet ontdekt hebben. Toch is een huis-aan-huis magazine lekker leesvoer. Net zoals je ziet dat op het internet veel geklikt wordt op dure villa’s (waarschijnlijk door mensen wiens budget daarvoor verre van toereikend is) vindt het publiek het leuk om over huizen te lezen.

Vroeger (anderhalf jaar geleden) wilden makelaars zich zo veel mogelijk profileren om woningen in de verkoop te krijgen. De prioriteiten van makelaars liggen nu anders.
Tegenwoordig hebben ze meer woningen in portefeuille dan hen lief is. Voor een verkoper zijn de kwaliteiten van de makelaar van belang, voor de koper gaat het om de kwaliteit van het pand. Daar kun je als makelaar minder aan doen, behalve een goede presentatie.

De crisis heeft de makelaarsorganisaties in Zeeland in elkaars armen gedreven. Is die crisis toch nog ergens goed voor.

Mark Faasse